قوم لر

راه های باستانی لرستان

الف) راه های جنوب به شمال(هگمتانه به شوش)

این راه در زمان عیلامی ها هم وجود داشته است.شهر کاسیان در مرز با عیلام ((لور))نام داشته است که اینک از آن دشت و صحرایی خشک در شمال اندیمشک به جای مانده است.ادامه این راه به هگمتانه منتهی می شده است.دیودر در توصیف این راه پس از روی کار آمدن هخامنشیان و تصرف هگمتانه آورده است که:از شوش و کرخه دو راه به همدان ،پایتخت تابستانی هخامنشیان می رفته است.یکی راه شاهی که از کوه های زیبایی می گذشت ولی گرم و طولانی بود.چنانچه سفر چهل روز طول می کشید.دیگری راهی بود که از ولایت کوسیان یا کاسیت ها و از گردنه های تنگ و سخت می گذشت ولی آذوقه هم کم داشت ولی کوتاه ترین راه به شمار می رفت.اما گذشتن از این راه بدون اجازه ازساکنان آن یعنی کاسیان کاری دشوار بود.چنان که آنتیگون در دت 9روز جنگ و با تبفات زیاد توانست خودرا به ماد برساند.

در مسیر این راه و در دامنه ی کوه کور بر تنگ ترین بستر رود صیمره پلی زده اند به همین سبب امروز هم آن را پل تنگ گویند.

سپس راه کوهستانی ((کیالو))و(( دهلیچ)) و میانکو ه است.

راولینسون که خود ازاین راه گذشته است در سفر ناممه اش آورده است که :...آنتیگون به هنگام عقب نشینی از بدک(badak) به جانب ماد از روی این پل یعنی پل تنگ که اینک ایل های لر به هنگام کوچ یان ناطق سردسیر و گرممسیر از آن عبور می کنند گذر کرده است.دیودئر از راهی کوتاه و مشقت بار که ممیان شوش و اد وجود دارد و از سرزمین های کوهستانی کاسی ها می گذرد نام برده است.این همان راهی است که از کرخه به خرم آباد و از آنجا به همدان منتهی می شود.جغرافی نویسان اسلامی نیز درباره این راه با توضیح مسافت و نام شهرهای مسیر آن مطالبی دارند ولی باز هم مبدا آن ها همدان بوده است. با توجه به اهمیت این راه به دستور شاه عباس اول صفوی دراین مسیر دشوار میان خرم آباد به دز فول و در فاصله میان کوه ،8 قلعه کاروانسرا ی دژی به فاصله هریک یک منزل راه یا پنج فرسنگ برای بار انداز کاروان ها و استراحت ایجاد کرد.اغلب آن کاروانسراها دژمانندی بودند با معماری ویژه بعضی از آن ها نسبت به موقعیت مکانی دو بارو دارند برای در امان ماندن از دستبرد راهزنان.این راه و این مسیر و کاروانسرا های ان تا اوایل زمان رضاشاه و مدتی پس از امدن نیرو های نظامی دولتی هنوز مورد بهره برداری قرار می گرفت و در این دژها نیرو های ارتش برای ایجاد امنیت مستقر شده بودند.با گسترش راه سراسری به وسیله ی رضاشاه این راه اهمیت خود را از دست داد اما از سال های 1351و 52 خورشیدی به بعدمسیر خط لوله ی انتقال نفت از کنار این راه می گذشت.در نتیجه آن راه کاروانی به صورت فنی و اتومبیل رو از خرم آباد تا شهرپلدختر بازسازی شد.

ب)راه باختر به خاور:

شاید در آغاز مسیر کوچ کاسیان بوده و سپس در زمان عیلامی ها و زمانی که ((کدور نانخونتا))شاه عیلام پس از شکست از آشوری ها و آگاهی از اینکه ((ماداکتو))امنیت قابل اعتمادی نداشت از این راه به جانب((خای دالو))در دشت خرم آباد رفت.این راه در زمان ساسانیان اهمیت زیادی داشته است زیرا در مسیر آن و راه هایی که از آن جدا می شد،بر روی رود هایی از جمله صیمره و کشکان پل های مهمی زده اند که آثارشان هنوز باقی است و در سده های نخست اسلامی بازسازی یا تجدید بنا شده اند.همچنین گذر گاه های کوهستانی و سخت و خطرناک را مرمت و یا گشاد کرده اند که ارابه رو باشند.راه باختر به خاور در ایلت ماسبذان دو شعبه می شد ه است .راهی به حلوان و راه دیگر به شیروان می رفته است.اینراه در شیروان باز چند شعبه می شد.مسیر شرقی در محلی که اینک پل دختر نا م دارد به راه شمال به جنوب می رسید.شعبه جنوبی پس از گذشتن از دره و راه کوهستانی کوه کور به خوزستان و جندی شاپور منتهی می شد.شعبه شمالی هم پس از عبور از پل صیمره در چم نمشت و راه سخت مله داربه طرهان و از آنجا به شهر و تخت گاه مشهور شاپور خاست و نیز راه شال جنوب می رسیده است.در این گذر راه آثار دو پل بزرگ هنوز باقی است. یکی پل کشکان در بخش چگنی و دیگری پل شاپوری در کنار پل شاپور خاست و یا خرم آباد کنونی است